TRĘKUSEK
Położenie: 4 km na południowy wschód od Klewek, przy drodze do Szczytna
Dawna nazwa:  Klein Trinkhaus (1939)

Historia
Na przynależnych do kapituły terenach puszczańskich, gdzie w 1353 r. lokowano miasto Olsztyn, rozwijano też w owym czasie osadnictwo wiejskie, kapituła nadała ostatni już wolny obszar, który miał być zagospodarowany osadniczo. Odbiorcami lenna na prawie chełmińskim, na szczególnie dogodnych warunkach, byli nobilowie pruscy, bracia Nadraw, Wopel, Schayworth i Petrus, zwani Karyothen. Otrzymali cały obszar lasu zwanego Absmedie (znaczyło to „las osikowy") wielkości 130 łanów (2182,70 ha). Teren wymagał karczunku, toteż dopiero po 18 latach mieli płacić powinności z tytułu lenna i m.in. wystawiać 4 służby rycerskie, to tego czasu zaś obowiązywały ich jedynie stróże.

Na terenie majątku założyli wsie Trękus i Trękusek (Gross Trinkhaus i Klein Trinkhaus). Nazwa Trinkhaus stanowi zniekształcenie pierwotnej nazwy pruskiej, która prawdopodobnie pochodzi od imienia Trinkuse. Podczas gdy Trękus ok. 1500 r. przekształcony został przez kapitułę warmińską w podległą jej bezpośrednio wieś czynszową, Trękusek przez całe swoje dzieje pozostawał niezmiennie majątkiem, a właściwie folwarkiem szlacheckim.

Wiadomości o posiadaczach tego majątku zaczynają się właściwie od rodziny Grzymałów herbu Grzymała w 1560 r., której przypisać należy wobec tego założenie folwarku. Jego obszar wynosił zapewne tyleż samo co wsi Trękus, a zatem 30 łanów (503,70 ha). Grzymałowie siedzieli tu do 1656 r. Wówczas nabyli Track pod Olsztynem i tam też przenieśli swą rezydencję, będącą w ich posiadaniu do 1832 r. Z kolei w l. 1656-1681 Trękusek należał do rodziny szlacheckiej Rogawskich, siedzących później na Łabędziu pod Wołownem. Z ich córką Anną związany był głośny skandal. Mianowicie w 1674 r. szlachcic polski o niewiadomym nazwisku pochodzący z okolic Ostródy, a więc z terenu Prus Książęcych, czyli protestant, nie mogąc ominąć obowiązującego na Warmii zakazu małżeństw mieszanych, w porozumieniu ze swoją oblubienicą upozorował jej porwanie. Ten stary zwyczaj nie znalazł aprobaty sądu komisarycznego na zamku olsztyńskim. Kobieta, chociaż poślubiona, została u rodziców na Trękusku, natomiast jej małżonek, który nie zechciał przejść na katolicyzm, został odsunięty od dóbr żony i proskrybowany z Warmii. Wydaje się, że Anna była jedynaczką i w końcu poszła za mężem.

Majątek został sprzedany. Nabyła go w 1681 r. warmińska rodzina szlachecka Nenchenów, która od 1634 r. siedziała na Ełdytach i od 1656 r. na Klewkach. Z rodziny tej pochodzili kanonik Warmiński Eustachy Placyd Nenchen (1597-1647), sekretarz królów Zygmunta III Wazy i Władysława IV oraz jego brat Krzysztof Konstanty, kanonik kolegiaty dobromiejskiej, z których każdy miał swój dział na Klewkach. Jednak dziedzicem Klewek został ich brat Jakub, rajca braniewski, a potem syn Jakuba Jan Kazimierz, oficer wojska polskiego. Posiadał też Trękusek i Pęglity. Rezydencją dworską były Klewki, gdzie w 1701 r. zmarła jego żona Teofila, a on sam w 1713 r. Trękusek pozostał jedynie folwarkiem. Ich córka Anna Marianna odziedziczyła Klewki i Trękusek, które wniosła jako wiano do swego małżeństwa z przedstawicielem rodu szlacheckiego na Warmii, Zygmuntem Albertem von Hatten, swym dalekim krewnym. Pokrewieństwo to wynikało z małżeństwa Anny Eufrozyny Nenchenówny z Kasparem Zygmuntem von Hatten, przez które należące do Nanchenów Ełdyty przeszły na Hattenów. Teraz więc, przez powtórny związek Nanchenówny, tym razem z linii osiadłej na Klewkach, z Hattenami, praktycznie wszystkie dotychczasowe posiadłości Nanchenów, łącznie z Klewkami i Trękuskiem, przeszły na Hattenów. Ci ostatni, już jako dziedzice Klewek i Trękuska, używali spolszczonej formy swego nazwiska Hattyńscy.
W 1747 r. Teodor Hattyński sprzedał Klewki i Trękusek. Nowym właścicielem posiadłości dworskiej w Klewkach oraz folwarku w Trękusku był dziedzic kilku majątków na Warmii, a od 1741 r. burgrabia zamkowy w Olsztynie, Jan Jerzy Weiss. Po jego śmierci w 1770 r. Klewki z Trękuskiem objął starszy z jego dwóch synów – Karol, kapitan w wojsku polskim. Ożeniony z Symfrozyną Grzymalanką z Tracka - a więc przedstawicielką rodu, do którego niegdyś należał Trękusek – przeniósł się do Warszawy. W 1777 r. sprzedał posiadłości szlachcicowi pomorskiemu Johannesowi von Brederlow, pradziadowi późniejszego feldmarszałka von Hindenburg. Nabywca był luteraninem.
Według spisu sporządzonego w latach 1772-1772 po zaborze Warmii przez Prusy, Trękusek liczył 30 łanów, była tam karczma, 9 chłopów folwarcznych z rodzinami i pastuch. Wszystkie nazwiska polskie – łącznie 57 osób. W 1799 r. kolejnym właścicielem Klewek i Tręskuska został baron Reich von Reichenstein, z pochodzenia Bawarczyk. Według Goldbecka w 1875 r. Trękusek liczył 8 budynków mieszkalnych, a wg Walda w 1820 r. było tylko 6 budynków i 57 mieszkańców. Ok. 1825 r. na Klewkach z Trękuskiem rezydował kapitan wojska polskiego Stanisław Carnevalli, syn zmarłego w 1805 r. Antoniego, niegdyś ucznia gimnazjum jezuickiego w Reszlu. Z kolei w 1836 r. właścicielem tego majątku był niejaki Ohlenschläger, a w latach 1842-1848 Norweg Peter Thorwald Lous.
Lous przekazał bratu Karlowi Klewki, a sam pozostał na Trękusku. Musiałoby to świadczyć, że budował przy tamtejszym folwarku rezydencję dworską, ponieważ przynajmniej od 1861 r. nie było tam żadnej tego typu rezydencji. Peter Lous rezydował jeszcze na Trękusku w 1871 r.. Jego folwark liczył wówczas 109 mieszkańców, czyli była to wieś folwarczna. Tam też widocznie dożył swoich ostatnich dni bezpotomnie, ponieważ w przeciwieństwie do brata na Klewkach, nikt z rodziny po nim nie dziedziczył. Według danych z 1889 r. Trękusek był posiadłością kapitana von Bieberstein, liczył 573 ha, w tym aż 131 lasu. W 1894 r. wszystkich mieszkańców było tam 154. W spisie majątkowym z 1905 r. jako właściciel pojawia się Adalbert Fischer. Do folwarku należały grunty wielkości 674 ha, w gospodarstwie było 46 koni, 200 sztuk bydła, 300 owiec, 120 świń. Według informacji z 1907 r. Fischer posiadał również cegielnię. Tenże właściciel występuje jeszcze w 1922 r. Posiadał wówczas stadninę liczącą 65 koni. W 1929 r. majątek odziedziczył syn Hubert, który posiadał go do 1945 r.