Sołectwo Przykop Drukuj
środa, 08 grudnia 2010 10:17

PrzykopPrzykop
Położenie: ok. 3 km na północny wschód od Butryn, przy drodze Butryny – Nowa Wieś
Dawne nazwy: Przikop (1549), Przykopp (1928), Grabenau (1932)
Historia
W połowie XVI w. kapituła warmińska zezwoliła osadnikom pochodzącym z Mazowsza, by karczując lasy przygotowali sobie teren pod osadę wiejską. Pierwszy z osadników Marcin Wszołek otrzymał 3 łany puste (ugorujące), z 6 latami wolnizny, w 1549 r. Miejsce to miało już nazwę potoczną Przikop, którą zapisano obok tej, którą życzyłaby sobie mieć kapituła: Nowe Butryny (Nova Wutrin).
W 1550 r. Kilian z Butryn wraz z synem otrzymali 4 łany z 10-letnią wolnizną od podatków. W tymże roku po 2 łany z 6-letnią wolnizną otrzymali ponadto: Tomasz Buper, Benedykt, Gaik, Szymon, Mikołaj, Maczek, Jan oraz Marcin Polak. W 1552 r. Marcin Wieczorek. Formalny przywilej lokacyjny dla wsi Przykop wydany został przez kapitułę dopiero 4 lutego 1575 r. z uzasadnieniem zwłoki, że z lesistych tutejszych terenów kapituła nie ma pożytku. Wieś otrzymała 23 łany czynszowe i 2 wolne od czynszu przeznaczone dla sołtysa Macieja pochodzącego ze wsi Kołpaki. Osadnikom wolno było łowić ryby w jeziorze Czerwonka (obecnie są to dwa osobne jeziora – Mała i Duża Czerwonka).
W 1656 r. istniało 10 gospodarstw rolnych. Z 25 łanów 2 były puste. Istniała też karczma, spełniająca rolę stacji dla każdego z nowych biskupów, których witano w okolicy Butryn, na granicy diecezji, przybywających tutaj z Korony. W 1681 r. w karczmie w Przykopie nocował biskup Stefan Radziejowski, kuzyn króla Jana III Sobieskiego, a w 1689 r. biskup Jan Stanisław Zbąski. Stąd szlak powitalny wiódł przez Barczewo i Jeziorany do stolicy biskupiej w Lidzbarku Warmińskim.
Po zaborze Warmii przez Prusy w 1772 r. Przykop stał się wsią królewską. Istniało tu 11 gospodarstw chłopskich, z których każde liczyło 2 łany (33,60 ha). Karczmarz Józef Spagau miał 1 łan ziemi, a sołtys Niemierza – 2 łany. W 1836 r. wymienia się 49 chałup i 225 mieszkańców. Nauczyciel Franciszek Kołakowski, zagrodnik, po ukończonej szkole w Olsztynie, uczył w miejscowej szkole 40 dzieci, w tym 2 ewangelików, wyłącznie po polsku. Część gospodarzy z przeludnionej wsi przeniosła się do założonej w pobliżu osady Nowa Wieś. W 2 połowie XIX w. następował proces celowej germanizacji poprzez szkołę, w której uczył Niemiec Heinemann, zakazując dzieciom rozmawiania po polsku także poza szkołą.
W 1928 r. wieś liczyła 449 mieszkańców niemal wyłącznie Polaków. W 1929 r. Franciszka Hensel-Szczepańska usiłowała założyć tu polskie przedszkole, w izbie wynajętej u rolnika Certy, jednak władze powiatowe nie zezwoliły na jego oficjalne otwarcie. W 1932 r. urzędowo zmieniono nazwę wsi z dotychczasowej Przykop na Grabenau. We wsi istniało Towarzystwo Młodzieży (polskie), mieszkało tu 4 członków Związku Polaków w Niemczech. W obrębie wsi w l. 1820 i 1836 istniała już podleśniczówka (1 dom, 6-7 osób), wymieniana w 1928 r. jako leśniczówka Przykopp. W 1934 r. zmieniono jej nazwę na Wilhelmshutte, dziś Przykopiec. Na zachód od wsi powstało wiele zagród liczących w sumie 89 mieszkańców, które w 1928 r. nazywano urzędowo Neu Przykopp, a od 1932 r. Neu Grabenau, dziś Przykop.

Nowy Przykop

Kopanki